Kimi zaman severek yeriz kimi zamanda domates der geçeriz domatesin insan vücuduna olan faydaları saymakla bitmiyor rengiyle ilgimizi çeken domates tam bir sağlık kaynağı özelliğine sahip yaz mevsiminin gözde sebzesi domates mutfakta çok çeşitli olarak kullanılır. En popüler sebzelerden olan domates yüksek miktarda antioksidan içeriği ile en faydalı gıdalar arasında yer alır. Domatesin sağlığa faydaları sebzeye kırmızı rengini veren ve güçlü bir antioksidan olan likopen adlı bileşenden kaynaklanır. Domateste bulunan likopen kalp ve damarlar için önemli olan antioksidan desteğini sağlamaktadır. Domatesin Sağlığa Faydaları Kalp ve Damar Sağlığı: Domateste bulunan likopen kalp ve damarlar için kritik önemi bulunan antioksidan desteğini sağlar. Ancak domatesin kalp ve damar sağlığını korumaya etkisi sadece yüksek miktarda likopen içermesiyle sınırlı değildir. Aynı zamanda C ve E vitaminleri ile kalp ve damar hastalıklarının önünü açan serbest radikallere karşı hücreleri korur. Bunun yanı sıra, düzenli olarak domates tüketmenin kötü kolesterolü düşürdüğü yönünde bazı araştırma sonuçları bulunmaktadır. Kolesterolün normal seviyelere inmesi ise kolesterol parçacıklarının damar çeperlerinde birikerek damar tıkanıklığına yol açması riskini önemli oranda azaltmaktadır. Son olarak, domateste bulunan bazı bileşenler pıhtı hücresi olarak da adlandırılan “trombosit” üretimini kontrol altında tutarak aşırı trombosit üretimine bağlı olarak yaşanabilecek damar tıkanıklığını önlemeye yardımcıdır. Kemik Sağlığı: Domatesin kemiklere faydaları konusunda yapılan bilimsel araştırmalar yeni olmakla birlikte, domatesin antioksidan etkisinin ve özellikle zengin likopen içeriğinin kemik sağlığı üzerinde önemli bir etkisi olduğunu ortaya koymaktadır. Menopoz sonrası dönemde bulunan kadınlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre bu dönemde domatesi beslenme programından çıkarmanın “oksidadif stresi” arttırdığı ve kemik dokusunda olumsuz değişimlere neden olduğu belirlenmiş. Domatesin kemik sağlığına faydası konusunda daha fazla araştırmaya ihtiyaç duyulmakla birlikte teorik olarak antioksidan etkisinin kemiklere de faydalı olduğunu söylemek yanlış olmaz. Kansere Karşı Koruma: Domatesin “kanserden korunma ve kanser hastalarında tedaviye yardımcı olması” alanında yapılan araştırmalarda, domatesin özellikle erkeklerde prostat kanseri riskini düşürdüğünün altı çiziliyor. Bu etkisi ise içeriğinde bulunan alfa-tomatin (Alpha-tomatine) adlı bileşenin prostat kanserine neden olan hücrelerin üretimini baskılamasından ileri geliyor. Yapılan çalışmalar domatesin akciğer kanseri üzerinde de buna benzer bir etkisinin olabileceğini gösteriyor. Domatesin Diğer Faydaları Vitamin ve Mineral Desteği: Vücudumuz için gerekli vitamin ve mineraller bakımından oldukça zengin olan domates C, A, E, K, B1, B2, B3, B5, B6 vitaminlerinin yanı sıra potasyum, magnezyum, demir ve fosfor minerallerini içerir. Zayıflama: Kalori kontrolü yaparken vücudunuzun vitamin ve mineral eksikliği çekmemesi için domates suyu içebilirsiniz. Düşük kalorili olan taze domates suyu hem vücudun ihtiyaç duyduğu suyu sağlar hem de asitli, keskin tadıyla daha uzun süre tok hissetmenize yardımcı olur. Göz Sağlığı: 1 bardak domates suyu günlük A vitamini ihtiyacının yaklaşık %20’sini karşılar. A vitamini göz sağlığı için en önemli vitaminlerden biridir. A vitamini gözlerin düşük ışıkta görmesini sağlar, beyaz kan hücresi üretimine yardımcı olur, yeni hücre üretiminde önemli bir rolü vardır. Son yıllarda yapılan çalışmalar, düzenli olarak domates tüketmenin önemli bir göz problemi olan ve geri döndürülemeyen “makula dejenerasyonu” riskini düşürdüğünü ortaya koymaktadır. Cilt Sağlığı: 1 bardak domates suyu yaklaşık 44 mg C vitamini içerir ve bu miktar günlük C vitamini ihtiyacının %75’ine denk gelmektedir. C vitamini cildin ana bileşeni olan “kolajen” üretimini destekleyerek cildin yenilenmesine ve esnek kalmasına yardımcı olur. Aynı zamanda antioksidan etki yaratarak çevresel faktörlerin ve yaşlanmanın cilt üzerinde yarattığı olumsuz etkilere karşı koruma sağlar. Kan Şekeri: Domateste bulunan “chromium” adlı madde kan şekerinin dengelenmesine yardımcı olur. Saç Sağlığı: Domatesin A vitamini bakımından zengin olması saç bakımı için önemli sebzelerden biri olmasını sağlamaktadır. A vitamini saç köklerini güçlendirirken saça doğal bir parlaklık verir. Böbrek ve Safra Kesesi Taşları: Bu alanda yapılan çalışmalar henüz yeterli sayıda değil ancak, mevcut araştırmalarda düzenli olarak çekirdeksiz domates yiyenlerde böbrek ve safra taşı oluşumunun azaldığı tespit edilmiş. Ağrılar: Eklem iltihabı (arthritis) nedeniyle ağrı sorunu bulunan milyonlarca insandan biriyseniz, domates bu ağrıların azaltılmasına yardımcı olabilir. İltihap önleyici bileşenler olan flavonoidler ve karotenoidler bakımından zengin domates özellikle iltihaplı hastalıkların neden olduğu ağrıları hafifletmek için kullanılabilir. Güneşin Zararlı Işınları: Bitkileri güneşin zararlı UV ışınlarına karşı koruyan karotenoidler ve flavonoidler domateste bol miktarda bulunur. Yaz aylarında düzenli olarak domates yiyerek cildiniz için doğal bir koruma sağlayabilirsiniz. 2007 yılında “Moleküler Biyoteknoloji” adlı dergide yayınlanan araştırma sonuçlarına göre, domates ve domates ürünleri zararlı UV ışınlarına karşı ömür boyu koruma sağlayabilir. Yüksek Tansiyon: sonuçları 2006 yılında Amerikan Kalp Dergisi’nde yayımlanan araştırmada, domates ve domates ürünlerinin hipertansiyon tedavisine yardımcı olabileceğini onaylamıştır. Araştırmaya katılan ve herhangi bir ilaç kullanmayan yüksek tansiyon hastası 31 katılımcıya sadece domates özü verilmiş ve tansiyon değerlerinde düşüş saptanmış. Domatesin Besin Değeri 1 adet orta boy domates (120 gram); 22 kaloridir Günlük besin lifi ihtiyacının %6’sını Günlük A vitamini ihtiyacının %20’sini Günlük C vitamini ihtiyacının %26’sını Günlük demir ihtiyacının %2’sini Günlük kalsiyum ihtiyacının %1’ini Günlük E vitamini ihtiyacının %3’ünü Günlük K vitamini ihtiyacının %12’sini Günlük B6 vitamini ihtiyacının %5’ini Günlük folat ihtiyacının %5’ini Günlük niasin ihtiyacının %4’ünü Günlük magnezyum ihtiyacının %3’ünü Günlük fosfor ihtiyacının %3’ünü Günlük bakır ihtiyacının %4’ünü Günlük manganez ihtiyacının %7’ünü karşılar. 1 adet domates 3,7mg omega 3 yağ asidi ve 98,4mg omega 6 yağ asidi, 1g protein, 5g karbonhidrat ve 3g şeker içerir. Domates Seçerken Nelere Dikkat Edilmeli? “Lycopersicon esculentum” bitkisinin meyvesi olan domates aslında botanik olarak meyve değil sebzedir. Domates seçerken dikkat edilecek ilk nokta renktir. Satın alacağınız domatesin derin bir kırmızı rengi olmasına özen gösterin. Aynı şekilde parlak turuncu ve canlı sarı renkte domatesler de satın alınabilir. Her renkten domates, besin değeri bakımından zengindir ve sağlığınız için faydalıdır. İyi bir domatesin kabuğu kırışık olmamalıdır, sert ve belirgin bir kokusu olmalıdır. Domatesi kestiğinizde ortadaki etli bölümle, kabuk kısmı arasında fazla boşluk bulunmamalıdır. Kabuğu soyulmamış domatesleri bir kese kağıdı içinde oda sıcaklığında muhafaza edebilirsiniz. Ketçap, domates salçası ve konserve domatesler de likopen içerir ancak en yüksek miktarda likopeni organik, taze domatesten alabilirsiniz. Uyarılar, Önlemler Domates asitli bir sebze olduğu için reflü hastalarının tükettikleri domates miktarını kontrol altında tutmalıdır. 1 gün boyunca 10 veya daha fazla domates yemek, mide yanması, mide bulantısı ve baş ağrılarına neden olabilir. Düzenli olarak, günde 10 veya daha fazla tüketmek ise C vitamini yüklemesinden dolayı böbrek taşı oluşumu riskini arttırabilir.
her sebzenin mevsiminde tüketilmesinden yanayım domatesin tam mevsimi bol bol tüketelim kışın hormonlu yemekten iyidir.
