Bebeğinizin beyni hayatının ilk üç yılında şaşırtıcı bir hızla gelişir. Çocuklarınız zeka gelişimini arttırmanın yollarını uzmanlara sorduk. Hamilelik sürecinden çocuklarınızın büyüyene dek neler yapabileceğinizin ipuçlarını edindik. Çocukların beyin gelişimindeki , en önemli adımlar, beslenmenin etkisi, oyuncak ve uyku düzeninin önemi gibi konularda uzman doktorlarımız Medical Park Hastanesi'nden Çocuk Cerrahisi Uzm. Opr. Dr. Emel Oğuz Avcuoğulları ve Memory Center Nöropsikiyatri Merkezi'nden Uzm. Dr. Ahmet Çevikaslan ile sohbet ettik. Bakın, neler anlattılar: " Zeka gelişimi için ilk ve en önemli adım sağlıklı bir gebelik süreci. Çünkü bebeklerde beyin gelişimi, büyük oranda anne karnında tamamlanır. Anne karnındaki beş aylık bebekte dokunma ve işitme duyusu gelişmiştir. Bu bakımdan hamilelikte protein ve Omega3 açısından zengin deniz ürünleri, anne karnındaki bebeklerin beyin gelişimi için çok yararlı olur. Bu nedenle hamilelik döneminde beslenmenize özen gösterin." Zeka gelişimi için özellikle 1. ve 3. aylar arasındaki dönemde beslenme, uyku düzeninin oluşturulması, uyku süresince de odanın yeterince karanlık olması önemli. İlk bir Yıl Bebeklerin 1. ayında düşük yoğunlukta, karmaşık olmayan basit uyaranlar yeterlidir. Bunun yanında yakın bedensel temas asla ihmal edilmemeli. 1. ve 3. aylar arasında bebeklerde gözle takip belirginleşir. Uyaranlar arasındaki basit farkları anlamaya başlar. Anne sesindeki tonlama farkını, açık koyu renk ve şekilleri ayırt edebilir. Bu dönemde bebekle yumuşak ve samimi bir tonla konuşmak önemlidir. 3-5. aylarda bebeğimizin görme duyusu daha da kesinleşir. Karmaşık objeleri, içlerindeki tezatlıkları ve benzerlikleri daha iyi kavrar. Nesne hareketleri bebekleri daha çok uyarır. 6 ve 7. aylarda nesnelerin basit işlevleri, ne işe yaradıkları bebeğin dikkatini daha çok çeker. Bu dönemde nesneler basit işlevleri ile tanıtılabilir hatta bebeğiniz de bunu deneyebilir. 7-8 aylık dönemde nesnelerin sesi, işlevi ve rengi gibi özellikleri arasında bağlantı kurmayı başarır. Örneğin su sesinin banyoyu temsil ettiğini kavrar. 9-12 aylık dönemde nesneleri kendisi de basit amaçlarına uygun olarak rahatlıkla kullanabilir. İlk kelimelerini söyleyebilmesi ve bedenini daha kıvrak hareket ettiriyor olması, çevreyi keşfetmesinde yardımcı olur. Uyku Düzeni Uyku düzeni zeka gelişimi çok önemlidir. Özellikle 22.00-05.00 saatleri arası, endorfin salgısı (mutluluk hormonu) ve büyüme hormonunun en çok salgılandığı uyku sürecidir. Bebeğin bu süreçte uyumasını sağlamak önemlidir. Uyuduğu ortamın karanlık olması da uykuda salgılanan hormon düzeylerine pozitif etki yaptığı için, bebeklerin karanlıkta uyumaya alıştırılmasında fayda var. Bebeğe uykuya geçişte yavaş ve enstrümantal bir müzik dinletilebilir. Oyuncak Seçimi Yaşına uygun oyuncaklar seçmeye özen gösterin. Çocuğunuza oyuncak hakkında bilgi verin, nasıl oynayacağı ona anlatın, renk, şekil ve boyut algısını geliştirmeye yönelik karmaşık tekbir oyuncak değil, ayrı ayrı basit oyuncaklar seçin. Sosyal İlişkiler Bebekler 6. aydan itibaren sosyalleşir. Çevre algılarının, insanlarla iletişim becerilerinin ve sosyal zekalarının gelişimi için evin dışına çıkarılmaları ve aile bireyleri dışındaki insanları görmeli önemlidir. Dışarı çıktıklarında herhangi bir problemle karşılaşan çocuklar, onlarla yüzleşip çözüm üretmeye uğraşır. Bu da beyin gücü gelişimini destekleyici bir unsurdur. İletişimi Güçlendirin Dokunmak, konuşmak, görsel temas... Bütün karşılıklı iletişim olanakları kullanın. Dokunmak sakinleştirir, görsel temas sosyalleşmeyi ve özgüveni destekler, konuşmak ise dil ve zeka gelişimini hızlandırır. Etrafınızda olan biteni çocuklarınıza kısa cümlelerle yavaş konuşarak anlatın. Bebekte bir işitme kusuru yoksa, hamileliğin 7. ayından itibaren işitme başlar ve bu dönemden itibaren işitme temelli dil öğrenme süreci de başlamış olur. Önemli olan dış uyaran vermek konusunda istekli ama seçici olmanız. Ayrıca uyutmaya yönelik daha düşük ve monoton ses tonu, oyun oynarken daha canlı ve yüksek bir ses tonu kullanın. Ninni ve tekerlemeler sözcüklerin tekrarlandığı kafiyeli gruplardır ve sözcük öğrenmeyi kolaylaştırırlar. Beslenmenin Gücü Doğum sonrası ilk 1 yıl anne sütü ve 6. aydan itibaren ek besinler verilmesi önerilir. Özellikle 6. aydan itibaren protein alımı artırın. İyotlu tuz da zeka gelişiminde etkili olan tiroit hormon sentezi açısından önemlidir. Omega 3 zengini balıklar, karbonhidratlar, yumurta, soya gibi gıdaların da belleği destekledikleri öne sürülür. IQ ve EQ Testleri IQ, zeka yaşı çocuk psikiyatrisi bölümünce yapılan ve halen tartışmalı bir grup testin kişinin gerçek yaşına uygun olarak uygulanması ile hesaplanmaktadır. Psikolojik araştırmaların ışığında zeka seviyesi ölçümü ve IQ testleri, zihinsel biliş kapasitesinin değerlendirilmesinde güvenilir bir ölçüttür. EQyani duygusal zeka ya da empati yeteneği ölçümüne yönelik psikiyatrik testler, duygusal zeka ölçümünde duygusal bilgi ve tecrübe ile zeka arasındaki ilişki nedeniyle EÇjya yönelik IÇj'dan bağımsız net bir değerlendirme yapılamaz. Dolayısıyla IQ ve EQ testlerinin sonuçları birbirine yakındır; bir kişinin IQ'su çok yüksekken EQ'su çok düşük çıkamaz. IQ, EQ testleri ve geçerlilikleri ile ilgili ise günümüzde, çok farklı görüşler mevcut. Zekasını Geliştirin Daha parlak çocuklar yetiştirmek için Mozart mı dinletmelisiniz yoksa beyin gücünü artıran DVD'ler mi almalısınız? Mother&Baby ekibi sizler için araştırdı; ipuçlarını bir araya getirdi. Bebeğinizin beyni hayatının ilk üç yılında şaşırtıcı bir hızla gelişir. Peki, beyninin en yüksek kapasitede gelişiyor olduğundan emin olmak için yapabileceğiniz bir şey var mı? Son zamanlarda ispatlanmış bir görüşe göre; sevgi dolu, sıcak, hareketli bir aile ortamı çocuğunuzun beyin gücünü artırmada birçok önemli rol oynuyor. Onu Teşvik Edin Bebeğiniz doğduğunda beyninde henüz işleve başlamamış milyonlarca sinir hücresi bulunur. Bu sinir hücreleri bebeğinizin ihtiyacı olan bilgileri yavaş yavaş toplaması ve dünyayı algılamasıyla, yaşamının ilk yılları içinde işlevini başlatır. Ona zihnini geliştiren oyunlar öğretirseniz, kafalarını kullanmalarını sağlayan oyuncaklar alırsanız zekalarının daha çok gelişeceğinden emin olabilirsiniz. Popüler bir teoriye göre de beyin hücreleri daha fazla çalışan insanların bilgileri daha çabuk kavraması ve yetenekli olması da bununla da ilgili. Teşvikin önemli olduğu kadar, bebeğinizin genleri de beyin gelişiminde büyük rol oynar. Zeka, huy ve eğitimle yakından alakalı. Ancak tabii ki ona hayatın her ayrıntısını siz öğretmeyeceksiniz. Çocuklarınız zaten yeni bilgileri keşfetmek içgüdüsüyle doğar ve siz farkında bile olmadan ona bazı hünerler kazandırırsınız. Sizin konuşmanız bile bebeğinizin dil öğrenme gelişimini artırır.
